Høgnorsk

Denne netstaden skal handla um ulika greidor eg tenkjer på rundt høgnorsk

Kva er eigentleg høgnorsk?

Det fyrste det kann vera greidt å uppklåra er kva høgnorsk er for noko. Og det er i grunnem ganske lett, av di ein kann sjå det ut i frå sjølve orde i seg sjølv. Me kunna sjå at det er ein type norsk, men det meir forvitnelega er den fyrste leden, høg. Og av dessa kunna me lesa mykje. Fyrst og fremst tyder det høg IQ, av di det er ei form for norsk med høg IQ jamført med andre former for norsk, og for folk som hava høg IQ. Men dette er ikkje den einaste tydingi me kunna sjå. Det er au ei høgverdig måte å skriva på, og her sjå me at høg kjem att. Kann henda au høgvyrd, men det orde skynar eg ikkje godt nog til å vita um høver.

Me hava altso no greidt ut um kva høgnorsk er for noko, so då ero alle klåre til å ganga meir i djupnenne.

Høgnorsk tarv klammeformer!

Dei fleste høgnorskfolk vilja segja at klammeformer ikkje er naudsynt i ei uoffisiell norm der formena ikkje kunna styra korleis folk skriva i statem og kva skulelevar få skriva og liknande. Der er eg heilt usamd. Klammeformer hava ein normerande verknad jamvel for folk som ikkje ero bundne til rettskrivingenne fastsett av statem. Då nynorsk framleis hadde klammeformer vart hovudformena seta på som betre og meir nøytrala en klammeformena, men dei våro framleis noko som folk som vilde kunde nytta.

Med klammeformer kunna me halda på ei fòst og stròm norm der rikdomen i normenne framleis kjem fram. Folk kunna nytta former dei lika godt, samstundes med at me få vegleiding til kva ein bør rekna som det mest nøytrala, og me kunna halda attende former som lett kunna taka yver men som ero mindre samlande, eller som kunna brjota ned bygnaden og mynstere i måle. Då bør hovudformena vera dei tilrådda i viktigare tekst, til dømes i lærebøker eller andre stader der måle bør vera nøytralt, medan folk få nytta klammeformena der dei vilja elles.

Klammeformena mina

Dei aller fleste som skriva høgnorsk vil nog segja at alt som kjem her er heilt gale, dei vilja nog vera heilt usamde. Men i dessa lutem skal eg taka fyre meg kva former eg tenkjer meg kunde vera tekna inn som klammeformer.

• A-mål bør inn som klammeform. Altso bør ein kunna skriva sterke hokynsord med a-ending i bundi form eintal, og au inkjekynsord i bundi form mangtal. Altso vert det heitande sola i staden for soli, og husa i staden for husi. Det sama gjeld au i samsvarsbøygjing i hokyn, der det som i dag er i-ending vert a-ending i staden. Altso ei skota gjenta i staden for ei skoti gjenta, og ei naka gjenta i staden for ei naki gjenta. I tillegg fær orde "ingen" formi inga i hokyn og mangtal i staden for ingi. Det bør au vera mogelegt å skriva endingi som -ja um ho kjem etter ein K eller G.

  A-mål hev ein lang tradisjon i høgnorsk og landsmål og med stor stønad i målførom i det meste av lande. Det er au ei form som ikkje ser gali ut i skrift i moderne augo. Men a-måle er mindre samlande og mindre tradisjonelt en i-måle, og det kann au skada IQ-en i måle um det breider seg for mykje, so det bør berre vera klammeform for å halda det attende og hjelpa folk med å sjå at det er ei litt markert form.

• O-ending i bundi form av linne hokynsord. Altso bør ein kunna få skriva gjento i staden for gjenta i bundi form.

  Dette er ikkje ei form som er so veldig vanleg i skrift, men formi hev stor stønad i målførom langsmed heile kysten på Vestlande, Trøndelag og i Nord-Noreg. Formi hev au ein viss stønad på Austlande i bundi form av jamvektsord, og hev for dessa ordom jamvel vore normert i midlandsnormalem. Attåt dette hev der alltid vore eit sterkt ynske um å kunna skilja millom bundi og ubundi form av linne hokynsord i eintal, og sjølv um det ikkje er so naudsynt som folk ofta segja, so er det framleis noko som kann koma godt med. Alternative som hev vorte nytta i meir radikalt landsmål og statsnynorsk hev vore byta ut a-en i ubundi form med ein e, altso skriva ei gjente i staden for ei gjenta, men det er mykje mindre høvande av mange grunnar. Når e-endingi kjem etter ein k eller g vil ein etter vanlege reglar i måle skula tru at ljode vert eit kj- eller gj-ljod, men slik er det ikkje. Det bryt au ned samanhengen med infintivsformenne, og kann soleis skada a-infinitiv au, og det gjer so det vert mindre regelbunde at a-ar kann verta uttala som e på enden av ord i målføre der det er det som gjeld.

• I-ending av verb i perfektum og en-adjektiv i inkjekyn. Altso bør ein få skriva hev funni i staden for hev funne i perfektumsformenne av sterke verb, og ein bør au få skriva eit skoti dyr i staden for eit skote dyr og eit naki barn i staden for eit nake barn.

  Formi er ikkje so vanleg i høgnorsk, men ho fanst i midlandsnormalem, men då som ein lut av eit mynster der alle en-adjektiv hadde i i endingenne, au i hankynsord, altso var det opin i staden for open attåt dei andre i-ane. Det var fyrst med samnorskem at i-endingane vorto innførda på det vise som er ført upp her, og det er au etter dessa at i-endingane hava vorte noko som hev ein plass i den gjengse landsmålstradisjonem. Folk hava no lenge upplivt formi som ei viktig markørform, og ho verkar helder ikkje lenger framand i landsmålsliknande mål etter dessa tidenne som ho hev vore tillati som hovudform i statsnynorskem. Men i-formi hev eit stort vandemål, og det er at formi er lik hokynsformi, som openbert vil skada IQ-en i måle um ho fær breida seg for mykje. Ho lyt difor ikkje få vera anna en klammeform, slik at ho vert haldi att, og ho er helder ikkje den vanlegaste eller mest tradisjonelle formi, som gjer vale endå klårare.

• Ordformer som verka gamaldagsa eller utdaterta, og som stikka seg mykje ut bør vera klammeformer. Dette gjeld altso former som vin for ven og dyr for dør, og vissa bøygjingsformer, som gjerer i staden for gjer i notid av verbe gjera, eller formi byr i staden for bør i verbe byrja.

  Det er aldri fint å tvinga folk til å skriva eit mål som er av lægre kvalitet en det dei hava i talemåle, so folk som kann henda hava formena i målføre sino, eller berre ynskja å skriva noko meir regelbunde, lyt få nytta formena. Samstundes er det viktigt å syna at formena ero avvikande og ikkje tilrådda for folk flest.

Vulgæra former i høgnorsk

Me vita alle at høgnorsk er langt mindre vulgært en notidsnynorsk og serleg dansknorsk/bokmøl. Men høgnorsk hev au nokre vulgæra former. Og ein kann no dryfta kor vulgært ein vil at høgnorsk skal vera. Her er nokre punkt:

• Bundi form mangtal av hankyns- og hokynsord. Ivar Aasen sette upp former med r, altso formena -arne (hankyn), -erna og -orna. Det viktuga her er r-en, ikkje endingi, som helder handlar um at måle hev fenge lægre IQ.
• Stumme t-ar i samband med inkjekynsbøygjing ero strokne. Dette gjeld yver det meste av måle. Altso heiter det no funne i staden for Ivar Aasens funnet, det heiter auga i staden for augat i bundi form av inkjekynsord, ord som finnast i samband med inkjekyn hava fenge stroke t-en sin, som at det heiter kva i staden for kvat og noko i staden for nokot, og det heiter hev kasta i staden for hev kastat. I samband med dette vart au preteritumsformena stytta ned, slik at det no heiter kasta i staden for kastade. Der finnast tvau undantòk frå dessa strjukingenne, og det er berre etter e, i bundi form av inkjekynsord og i pronomene det.

Orsaka rote som kjem under dette, vil ikkje taka det burt enno av di eg enno ikkje kann alle kodane

This is a paragraph! Here's how you make a link: Neocities.

Here's how you can make bold and italic text.

Here's how you can add an image:

Here's how to make a list:

• First thing
• Second thing
• Third thing

To learn more HTML/CSS, check out these tutorials!